“Madem ekonomi kötü AVM’ler, kafeler neden dolu? Kriz filan yok” ezberi yüksek enflasyon yaşayan pek çok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de sıkça duyuluyor. Oysa, enflasyon yükseldikçe paradan kaçış ve harcama eğilimi daha da artıyor. Örneğin Arjantin… Olağanüstü bir mali krizden geçen ülkede, Arjantinliler ellerindeki yerel parayı enflasyon ve değer kaybı nedeniyle harcamak istiyor, bu da ülkede restoranların dolup taşmasına yol açıyor.
Türkiye’de de harcamaların aslında bir refah göstergesi olmadığını söyleyen Hazine eski Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez, “Mevduat faizi yüzde 40, enflasyon yüzde 60. Vatandaşın kafasındaki enflasyon ise yüzde 150” diyerek sözlerine şöyle devam etti: “Vatandaş, ‘Faize de koysam, enflasyonun yarısı kadar para kalmıyor elimde. Bari arabamı değiştireyim ya da borsaya gireyim’ diye düşünüyor. Kafeler, restoranlar baktığınızda tıklım tıklım. Çünkü insanlar paradan kaçıyor, tutmuyor. Bu da bir talep yükselmesine neden oluyor.”
YÜZDE 40’IN ALTI ZOR
Altınbaş Üniversitesi öğretim üyeleri Prof. Dr. Işın Çelebi ve Dr. Mahfi Eğilmez, Altınbaş Üniversitesinin düzenlediği Çarşamba Buluşmaları’nın “Ekonomi Söyleşileri” etkinliğinde ekonomideki mevcut durumu değerlendirdi. Prof. Çelebi, Türkiye’de yüzde 65 düzeyinde devam eden enflasyonun, 2024’te yüzde 40’ın altına düşmesinin çok zor olduğunu anlatırken, Eğilmez’e göre tek sorun enflasyon da değil. Hukuk, komşularla ilişkiler, demokrasi ve en önemlisi eğitim. Eğilmez,“1980’de Türkiye’de kişi başına gelir 2.300 dolarken, Güney Kore’de 1.800 dolar idi. Bugün Güney Kore’de 35.000 dolar, Türkiye’de 10.000 dolar. Buraya nasıl geldiler? Bir sorunlar envanteri çıkarılarak, en ciddi olanlardan çözmeye başlanmalı” dedi.
‘Türkiye, o elbiseye sığmayacak’
Ekonomi Eski Bakanı Prof. Dr. Işın Çelebi, dünyada bir yavaşlama sürecinin başladığını, daralmanın Türkiye’nin ihracatını da etkileyeceğini ifade ederek, 2024’te kurun birkaç basamak daha yukarı çıkacağını ve dövizi baskılama politikasının da uygulanamayacağını dile getirdi. Çelebi, “Türkiye, o elbiseye sığmayacak. Cari işlemler açığı artacak. Türkiye ihracatının yüzde 50’si Avrupa Birliği ülkeleri ile yapıyor. Almanya 5 iş gününü 4 iş gününe indirdi, ciddi boyutta iflaslar var. Bunu İngiltere de yaşıyor. Bu bakımdan özellikle nisandan sonra daha daraltıcı, ortodoks politikaların uygulanacağını bize haber veriyor” diye konuştu.
‘Son yılların en tehlikeli dönemi olabilir’
ABD‘nin en büyük bankası JPMorgan’ın CEO’su Jamie Dimon Orta Doğu’da yaşanan gerilimin enerji, ticaret ve gıdada geniş çaplı etkileri olabileceği uyarısı yaptı. Dimon, bankanın bilançosunun açıklanmasının ardından yaptığı değerlendirmede dünyanın çeşitli tehditlerle karşı karşıya olduğunu söyledi. Dimon Ukrayna’daki savaş ve Hamas ile İsrail arasındaki çatışmaya atıfta bulunarak “Dünyada son on yılların en tehlikeli dönemlerinden biri yaşanıyor olabilir” şeklinde konuştu. Dimon bu gerilimlerin enerji, gıda, küresel ticaret ve jeopolitik açıdan geniş kapsamlı etkileri olabileceğini belirtti. ABD’nin en büyük bankasının 3. çeyrekte kârı geçen senenin aynı döneminde kıyasla yüzde 35 artarak 13.2 milyar dolara ulaştı.
