TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilen düzenleme ile sahil şeridinde belediyelerin topladığı atık su arıtma tesisi ve katı atık bertaraf tesisi gibi altyapı tesislerinden elde edilecek gelirler Kültür ve Turizm Bakanlığı’na aktarılacak.
Meclis Genel Kurulu’nda görüşülecek yasa teklifi ile Bakanlığın döner sermayesinin yetki alanı genişletilerek, atık su arıtma tesisi ile katı atık bertaraf tesislerini işletebilmesine imkân sağlanarak buradan elde edilen gelirin bakanlığa aktarılmasına ilişkin düzenleme yapılıyor.
Bu düzenleme ile atık su arıtma tesisi ve katı atık bertaraf tesislerinden elde ettiği gelirlerin turizme kaynak oluşturması hedefleniyor.
Belediyelerin arıtma gelirleri Bakanlık tarafına geçtiğinde, sahil şeridindeki yerel yönetimlerin yalnızca gelirleri tırpanlanmayacak, “yatırım güçleri” de yok olacak.
Bakanlık işlettiği arıtma tesislerinden geçen yıl 48 milyon 102 bin TL, bu yılın ilk 9 ayında ise 44 milyon 144 bin TL gelir elde etti.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ayrıca işlettiği 5 adet halk plajından bu yılın ilk 9 ayında 2 milyon 528 bin TL gelir sağladı.
Mahalli idarelerden gelen alt yapı taleplerini karşılama görevi de olan Kültür ve Turizm Bakanlığı, Antalya Büyükşehir Belediyesi ile yapılan protokol çerçevesinde, 20 yıl boyunca Serik bölgesindeki atık su bedelinin tamamını alacak. Kemer bölgesinin atık su bedeli de 27 yıl boyunca döner sermayeye yatırılacak.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Muğla Büyükşehir Belediyesi ile imzaladığı benzer protokol çerçevesinde Torba Atık Su Arıtma Tesisi’nden bu yıl içerisinde yaklaşık 1 milyon 224 bin lira gelir bekleniyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yatırım önceliği ile yerel halkın ihtiyaçları her zaman örtüşmüyor.
Muğla ili Bodrum ilçesi Gündoğan mahallesinde 2005 yılında kurulan Atık Su Arıtma Tesisi (AAT) dönemin yatırımcı bakanlığı tarafından gerçekleştirilmişti.
Bu iki dönemi karşılaştırdığımızda; Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın görev alanlarının, yatırımcı bir bakanlık olan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile yakınsandığını söyleyebiliriz.
Kasım 2018’e gelince…
Muğla Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi (MUSKİ) Genel Müdürlüğü, Dünya Bankası finansmanı ile gerçekleşmesi öngörülen “Muğla Atıksu Arıtma Tesisleri ve Terfi İstasyonları Mekanik Ekipmanlarının Yenilenmesi” projesi hazırlamıştı.
Projede yer alan “Atıksu Arıtma Tesisileri ve Terfi İstasyonları Mekanik Ekipmanlarının Yenilenmesi Nihai Çevresel ve Sosyal Yönetim Planı” na göre Atıksu Arıtma Tesisi (AAT) fiziksel ve biyolojik arıtma yatırım etki raporu çıkartılıyor.
Rapor, öngörülen yatırımların yasal çerçevesini 29.05.2013 tarihli Resmi Gazete’de yeniden düzenlenen 2872 sayılı Çevre Kanunu ile çiziyor.
Aralarında “Atıksu Toplama ve Uzaklaştırma Sistemleri Hakkında Yönetmelik (06.01.2017)” ve “Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının Ġizlenmesine Dair Yönetmelik (11.02.2014)” in de olduğu çok sayıda yönetmelik ile kanun destekleniyor.
Aynı raporda Bodrum ve Antalya kıyı şeridinde gerçekleşen alt yapı yatırımlarının eksikliklerine dikkat çekiliyor ve projeler sıralanıyor.
2018 yılından beri alt yapı projeleri tamamlanmayan Gündoğan mahallesiyle ilgili maddede şunlar ifade edilmiş:
“Gündoğan Paket AAT 2005 yılında yapılan tesis, 2 kademede tamamlanmış olup, kapasitesi 2.000 m3 /gün. İlave kapasite artışına rağmen hâlihazırdaki kapasitenin üzerinde bir debi gelmekte ve işletme sırasında sıkıntılar yaşanmaktadır. Fiziksel arıtmanın dahi yapılamadığı paket AAT için, kapasite hesaplamaları yapılarak, en az 5.000 m3 gün kapasiteli yeni bir tesis yapılması planlanmalıdır.”
“Dünya Bankası’nın Çevresel Değerlendirme ile ilgili İşletim Politikası (O.P. 4.01)” ve “İller Bankası Sürdürülebilir Şehirler Projesi” kapsamında; yenilenecek atıksu arıtma tesisleri ve terfi istasyonları mekanik ekipmanlarla alınacak önlemler, kurumsal düzenleme, etki azaltma ve izleme planları belirleniyor.
Bu rapor rafta duruyor, Gündoğan’a yaramadı!
Son yıllarda yetersiz kalan “paket su arıtma tesisi” kapasitesi nedeniyle arıtma işleminden geçirilmeyen ve deşarj edilemeyen foseptik suları, Gündoğan ve Küçükbük koyunda doğa yaşamını “gözle görülen” ölçüde olumsuz etkilemeye devam ediyor.
Bodrum Belediye Başkanı Ahmet Aras, Dünya Bankası kredisi ile Gündoğan’ın Kızılburun mevkiinde yapımı planlanan biyolojik ve fizyolojik arıtma tesisi yatırımının Turizm Bakanlığı tarafından engellendiğini söylüyor.
Arıtma tesisi için gösterilen yerde turizm tahsisi bulunduğunu belirten Aras, bunun yerine yeni bir yer de gösterilmediğine işaret ediyor.
MUSKİ Genel Müdürü Baki Ülgen, Gündoğan, Farilya ve Küçükbük Mahallerinin arıtma problemini ortadan kaldırmak amacıyla 15 bin metreküp kapasiteli ileri düzeyde fizyolojik ve biyolojik arıtma tesisi yatırımının yapılacağını söylüyor.
Yeni yapılacak çalışmalarla bölgenin alt yapı ağını genişleteceklerini belirten açıklamalar yapan Ülgen, “üç mahallenin arıtma probleminin çözümünün yanı sıra proje kapsamında 14 adet terfi merkezi, 7 bin 600 metrelik terfi hattı ve kanalizasyon hatları yaparak alt yapı ağını genişletme” iddiasında.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Muski ile imzalanan protokol çerçevesinde, 5 yıldızlı otel zincirlerinin kümelendiği Bodrum ilçesi Torba ve Yalı Çiftlik koylarının arıtma, kanalizasyon alt yapı sorununu “bir çırpıda” çözdüğünü unutmayalım.
600 milyon liraya mal olan ilk etap, “Torba Köyiçi Kanalizasyon Şebeke ile Yağmur Suyu İletim Hatları ve Torba, Kızılağaç, Çiftlik ve Yalı Mahalleleri Kanalizasyon Kolektör Hattı ve Bağlantılı Altyapı Tesisleri Yapım İşi” olarak projelendirilmişti.
Bakanlık, yaklaşık 15 kilometre kanalizasyon şebeke hattı, 4 kilometre yağmur suyu şebeke hattı ve 23 kilometre kanalizasyon kolektör hattını kapsayan, toplamda 42 kilometrelik etabı Şubat 2023’te tamamladı.
Diğer etap “İçmeler-Torba Atıksu Arıtma Tesisi ve Bağlantılı Altyapı Tesisleri” yapımı, ilave 30 kilometre kanalizasyon şebeke hattı ile birlikte 20 bin metreküp kapasite kazandırdı.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy tesisin açılış töreninde, “2028 hedeflerimizi de yine bu çerçevede belirledik.” ifadelerine yer vermişti.
Aynı törende “Bodrum merkezde kanalizasyon hatlarının yenilenerek İleri Biyolojik Arıtma Tesis planlamasını yapıyoruz. Muğla Büyükşehir Belediyemizin Bodrum’a yaptığı 1.3 milyar liralık altyapı yatırımı içinde olan Turgutreis Arıtma Tesisi belki de Ege’nin en büyük arıtma tesislerinden biridir.” diyen Aras, altyapısı konusunda eksik kalan Ortakent, Yahşi, Gürece ve Gündoğan bölgeleri için destek belediklerini vurgulamıştı.
Gelelim bugüne…
6 yıldır Bodrum yarım adasında Gündoğan, Ortakent ve Yahşi bölgesinin kanalizasyon ve alt yapısı tamamlanmadı.
Tercih ranttan yana. Araziler kamusal ihtiyaca göre değil, rant yaratma kapasitesine göre değerlendiriliyor.
Gelirler hanesini büyüten Bakanlığın bir gözü de, Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı (TGA) fonunda.
Turizm yatırımcıları, turizm bölgelerinde yapılacak alt yapı yatırımlarına TGA’nın katkı sağlaması önerisine sıcak bakmıyorlar.
Turizm şirketlerinden binde 7 (pandemi sonrası binde 5’e indirilen) oranında yapılan kesintilerden, Bakanlığın ilişik bir kurumu olarak oluşturulan TGA, Türkiye’nin turizm destinasyonları ve ürünlerinin tanıtımı amacı ile kurulmuştu.
Tanıtım için biraraya gelen turizmcilere sürpriz!..
Sahillerin kanalizasyon, katı ve sıvı atık yatırımını yapmaya hiç hazır değiller. Kendi evlerinin önünü temizliyorlar mı; orası bile meçhul…
Eski Kültür ve Turizm Bakanlarından Bahattin Yücel gelir kalemleri değil de giderler ile ilgili bir soru soruyor:
“Kamu kurumlarını denetleyen yüksek yargı organı Sayıştay’ın denetimi dışında kalan ve özel hukuk hükümlerine tabi olan TGA; bugüne kadar hangi otel, havayolu, acente, reklam, film, dijital platform ve fuar şirketine kaynak aktardı? “
Kültür ve Turizm Bakanlığı bürokratlarının da yönetiminde yer aldığı TGA; hesapsız, kitapsız harcama yapacak değil ya…
