Geçtiğimiz yıllarda Türkiye, kendi uzay araştırmaları programı olan Milli Uzay Programı’nı duyurmuş, bu süreçte Ay Araştırma Programı ile birlikte Türkiye’nin ilk uzay aracının da Ay’a gideceği açıklanmıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan 2022’deki açıklamasında, “Gelecek sene milli ve özgün roketimizle Ay’a sert iniş gerçekleştireceğiz.” demişti. Ancak görünen o ki fırlatma süreci ertelenmiş durumda. Süreç 2026’da tamamlanacak.
Anadolu Ajansı’nın haberine göre Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye Uzay Ajansı (TUA) ve TÜBİTAK çalışmaları ve ülkedeki kuruluşların katkılarıyla hazırlanan Milli Uzay Programı kapsamında Türkiye’nin 10 yıllık plan ve hedefleri de ortaya çıktı. Açıklanan programlardan ilki olan Ay Araştırma Programı ile Türkiye’nin Ay’da mevcudiyet gösteren az sayıdaki ülkelerden biri olması amacıyla gerçekleştirilecek.
Ay projesi için yeni tarih verildi
Ay Araştırma Programı’nın ilk aşamasında AYAP-1 projesi kapsamında Ay’ın yörüngeden keşfi ve Ay yüzeyi ile ilk temasın gerçekleştirilmesi planlanıyor. İkinci aşamada ise AYAP-2 ile birlikte Ay yüzeyine gezici bir keşif aracının indirilmesi hedefleniyor. Rover adı verilen bu araçlar, gezegenlerin ya da uyduların yüzeyinde kullanılabiliyor.
Ay Araştırma Programı’nın AYAP-1 Projesi kapsamında Dünya’dan Ay yörüngesine ulaşacak olan bir araç geliştirilecek. Bu araç yörüngeden Ay yüzeyine dair veriler toplayacak ve sonrasında da Ay yüzeyinde kullanılacak olan rover için görev operasyonlarını yönetecek. Milli imkanlarla geliştirilecek olan teknolojiler, ürünler, yazılımlar ve ekipmanlar kullanılacak.
AYAP-1 ile birlikte Türkiye’nin ilk “Ay” ve “Derin Uzay” görevleri gerçekleştirilecek. Böylelikle Türkiye, operasyonel tecrübe anlamında da önemli bir gelişme kaydedecek. Ayrıca Dünya’dan 400 bin kilometre uzakta, Ay yörüngesinde görev yapabilecek ve yumuşak inişe uygun bir uzay aracı geliştirilecek.
Proje ile birlikte yerli imkanlarla geliştirilen Hibrit İtki Sistemi, bu proje ile birlikte uzay tarihçesi kazanmış olacak. Ay yüzeyinden toplanacak olan yüksek çözünürlüklü görüntüler ve suyun kökeni, mini-manyetosfer oluşumları, yüzey bileşenleri, yüzey sıcaklık ve yansıma haritaları, radyasyon gibi bilgilere sahip bilimsel veriler, Türkiye’deki bilim insanları tarafından bilgiye çevrilecek.
Derin Uzay çalışmalarının kapısı açılıyor
Proje, Milli Uzay Programı’nda Türkiye’deki endüstri ve akademilerden pek çok kişinin katılımıyla ilerlemeler gerçekleştiriliyor. Böylece Türkiye’de uzay ekosistemi de güçlendirilecek. Ayrıca toplanacak veriler ve elde edilen bilgiler, Türkiye’nin yetkinliğini ve uluslararası işbirliğinin seviyesini yükseltecek. Böylece “Derin Uzay” araştırmaları için de kapı açılmış olacak.
Fırlatma 2026’ya kaldı
Çalışmalarda şu ana kadar Sistem Seviyesi Tasarım Aşaması tamamlanırken, şu anda Ayrıntılı Tasarım Aşaması’nda faaliyetler sürdürüldüğü açıklandı. Bu aşamada ekipman, modül ve bileşenler geliştiriliyor. Uzay aracında kullanılacak ekipmanların görevi için yeterliliklerinin de gözden geçirildiği ve bazı ekipmanlar için yeterlilik modellerinin üretimlerinin başlatıldığı ifade edildi. Ekipmanlar yeterlilik testini geçtikten sonra uçuş modelleri üretilerek uzay aracına entegre edilecek. Alt sistem ve ekipmanların uçuş modelleri üretildikten sonra sistem seviyesi entegrasyonu gerçekleştirilecek ve ardından da çevresel ve işlevsel testler yapılacak. Süreçlerin 2026 yılında tamamlanması ve aynı yıl aracın fırlatılması planlanıyor.
